ORBIS LITERÆ

William Faulkner, Καθώς Ψυχορραγώ

Μετάφραση: Παναγιώτης Κεχαγιάς

Τα παιδιά και ο σύζυγος της ετοιμοθάνατης Άντι εκπληρώνουν την επιθυμία της να ταφεί στον τόπο όπου γεννήθηκε στον Αμερικανικό Νότο. Κωμικοτραγικά επεισόδια συνθέτουν μια συγκλονιστική αφήγηση για τα πάθη της ανθρώπινης ψυχής με στοιχεία σκοτεινής κωμωδίας και σκληρού ρεαλισμού. Από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα.

Saul Bellow, Το δώρο του Χάμπολντ

Μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

Εισαγωγή: Jeffrey Eugenides

Βραβείο Νόμπελ 1976

Το μυθιστόρημα που χάρισε στον Μπέλοου το βραβείο Pulitzer το 1976.

Ένα δύσκολο διαζύγιο, οικονομικά προβλήματα, ερωμένες, ένας μαφιόζος· στα βάσανα του Τσάρλι, επιτυχημένου συγγραφέα, προστίθεται και ο θάνατος του φίλου και μέντορά του Χάμπολντ. Θα τον βοηθήσει το δώρο που του κληροδότησε;

Εκτός από το Νόμπελ, ο Μπέλοου είναι ο μόνος συγγραφέας που κέρδισε το Νational Book Award τρεις φορές καθώς και το Νational Medal of Arts (1988).

Cormac McCarthy, Τέκνο του θεού

Μετάφραση: Παναγιώτης Κεχαγιάς

Ο Μπάλαρντ, φτωχός αγρότης, χάνει το σπίτι και τη γη του, και μαζί τον όποιο σύνδεσμο είχε με τους ανθρώπους γύρω του. Χωρίς εφόδια, χωρίς δουλειά, χωρίς χρήματα, περιφέρεται στα δάση. Διαπράττει απλές κλοπές αλλά και εγκλήματα, μη διστάζοντας ακόμα και πανανθρώπινα ταμπού να παραβιάσει. Με φόντο το άγριο τοπίο του Τενεσί, ο αναγνώστης τον παρακολουθεί σ’ αυτόν τον κατήφορο, ενώ η αφήγηση διακόπτεται από προφορικές μαρτυρίες κατοίκων της περιοχής, που προσπαθούν να βρουν μια αιτία για τις πράξεις του, αλλά δείχνουν και όλη τη σκληρότητά τους.

«Όπως και οι συγγραφείς που θαυμάζει –Μέλβιλ, Ντοστογιέφσκι, Φόκνερ– ο Μακάρθι δημιούργησε ένα σπουδαίο και βαθύ έργο, ένα αριστούργημα» (The Washington Post), που τολμά να χαρτογραφήσει το βαθύ σκοτάδι της ανθρώπινης ψυχής.

Mieko Kawakami, Ο παράδεισος

Μετάφραση: Κίκα Κραμβουσάνου

Μου τράβηξαν προς τα πίσω το κεφάλι απ᾿ τα μαλλιά, έσπρωξαν τις δυο κιμωλίες βαθιά στη μύτη μου και μ᾿ έβαλαν να φάω την τρίτη. Ο Νινομίγια και οι φίλοι του παρακολουθούσαν, γελώντας σαν τρελοί. Μέχρι τότε είχα αναγκαστεί να καταπιώ νερό από τα λεκάνη της τουαλέτας, ένα χρυσόψαρο…

Ιαπωνία, αρχές 1990. Ένα δεκατετράχρονο αγόρι με στραβισμό υποβάλλεται σε ανελέητα μαρτύρια από τους συμμαθητές του. Αντί να αντισταθεί ή να ζητήσει βοήθεια, σιωπά. Η Κοτζίμα, που αντιμετωπίζει και η ίδια ταπεινωτικές συμπεριφορές, είναι η μόνη συμμαθήτριά του που συνομιλεί μαζί του.

Η «σύγχρονη βασίλισσα της ιαπωνικής λογοτεχνίας» (The Japan Times) Μιέκο Καβακάμι (γενν. 1976) μας δίνει μια συγκλονιστική ιστορία σχολικού εκφοβισμού εστιάζοντας στα θύματα αλλά και στους θύτες.

Rumena Bužarovska, Δεν πάω πουθενά

Μετάφραση: Αλεξάνδρα Ιωαννίδου

Ένα βάζο γίνεται αφορμή να «εκραγεί» η Λίντια από ζήλεια για τη φίλη της που έχει όσα η ίδια λαχταράει. Η γεμάτη ανασφάλειες Βέσνα, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο της Β. Μακεδονίας, που αντιμετωπίζει παθητικά την απιστία του συζύγου της και την απότομη συμπεριφορά του γιου της, βρίσκεται να μιλάει σε φοιτητική διαδήλωση και να συμμετέχει σε εκδήλωση των «ισχυρών γυναικών» στην κατοικία του Αμερικανού πρέσβη. Η Έλι, παντρεμένη με παιδί, επιστρέφει στην πατρίδα της με την κρυφή ελπίδα να συναντήσει έναν παλιό αγαπημένο.
Η Μπουζάροφσκα αποκαλύπτει όσα αρνούμαστε να παραδεχτούμε στον εαυτό μας και γίνεται ανελέητα ειλικρινής περιγράφοντας τις επιφανειακές αλλά και τις βαθύτερες συναισθηματικές μας σχέσεις. Στη σειρά της ALDINA κυκλοφορεί και η συλλογή διηγημάτων της Ο άντρας μου.

Jhumpa Lahiri, Στις δικές μου διαδρομές

Μετάφραση: Άννα Παπασταύρου

Μια νεαρή γυναίκα περιπλανιέται σε κάποια πόλη που δεν κατονομάζει: παρατηρεί ανθρώπους και μέρη, ανακαλεί σκηνές και γεγονότα που τη σημάδεψαν, συνομιλεί βουβά με πρόσωπα που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη ζωή της, προβληματίζεται από συζητήσεις που ακούει τυχαία και από απρόσμενες συναντήσεις. Βήμα-βήμα ξεκαθαρίζει τι θέλει πραγματικά και ανακαλύπτει τον εαυτό της.
Η βραβευμένη με Pulitzer Αμερικανίδα ινδικής καταγωγής Τζούμπα Λαχίρι (γενν. Λονδίνο, 1967) επιλέγει να γράψει στα ιταλικά –γλώσσα που δεν είναι η μητρική της– ένα μυθιστόρημα με θέμα οικουμενικό: τη μοναξιά και τη συναισθηματική αποξένωση, αλλά και τα μικρά θαύματα της καθημερινότητας που μπορούν να φέρουν κοντά τους ανθρώπους.

Elsa Triolet, Τριαντάφυλλα επί πιστώσει

Μετάφραση: Κατερίνα Γούλα

Η φύση έχει σταθεί πολύ γενναιόδωρη με την Μαρτίν, η ζωή καθόλου. Είναι όμορφη και αξιαγάπητη, αλλά μεγαλώνει σε άθλιες οικογενειακές συνθήκες, σε μια φτωχή πόλη.  Μια δουλειά μανικιουρίστα είναι ἡ μόνη της ευκαιρία να φύγει για το λαμπερό Παρίσι. Ο Ντάνιελ, καλλιεργητής τριαντάφυλλων, είναι μια ακόμα υπόσχεση ευτυχίας. Ερωτεύονται με πάθος, αλλά τα όνειρά τους ακολουθούν διαφορετικές τροχιές.

Η Έλσα Τριολέ (1896-1970), η πρώτη γυναίκα που τιμήθηκε με το βραβείο Goncourt (1944), ήταν μούσα και σύζυγος του Λουί Αραγκόν, φίλη των Μαγιακόφσκι, Γκόρκι, Παστερνάκ, Μπρετόν, Ελιάρ, ενεργό μέλος των προοδευτικών κινημάτων των αρχών του 20ού αιώνα στη Γαλλία, αλλά και της Αντίστασης στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τo Τριαντάφυλλα επί πιστώσει δεν είναι απλώς η τραγική ιστορία ενός έρωτα, αλλά έντονη κριτική της καταστροφικής αλλοτρίωσης μέσα στον βιομηχανικό καπιταλισμό.

Thomas Snégaroff, Πούτζι

Μετάφραση: Κατερίνα Γούλα

Ένα μυθιστόρημα βασισμένο στην αληθινή ιστορία του Αμερικανογερμανού Ερνστ Χανφστένγκλ (1887-1975), που ξεκίνησε ως έμπορος τέχνης και μουσικός στη Νέα Υόρκη της δεκαετίας του 1910 και υπήρξε σύντροφος της Τζούνα Μπαρνς. Αργότερα γοητεύτηκε από τον Χίτλερ, έγινε έμπιστος φίλος και προσωπικός του πιανίστας, κι έμεινε γνωστός με το παιδικό του παρατσούκλι Πούτζι, «ανθρωπάκος», παρόλο που ήταν δύο μέτρα.
Ονειρευόταν μια συμμαχία ΗΠΑ-Γερμανίας, όμως έχασε την εύνοια του Φίρερ και αποπέμφθηκε από τη ναζιστική Γερμανία. Επέστρεψε στην Αμερική και διετέλεσε βασικός πληροφοριοδότης του Ρούσβελτ για τον Χίτλερ.
Ο Πούτζι είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Γάλλου ιστορικού και δημοσιογράφου Τομάς Σνεγκαρόφ (γενν. 1974), το οποίο ζωντανεύει την εποχή των Γκέμπελς, Γκέρινγκ, Τόμας Μαν, Καρλ Γιούνγκ κ.ά.

Shehan Karunatilaka, Τα εφτά φεγγάρια του Μάαλι Αλμέιντα

Μετάφραση: Ρένα Χατχούτ

ΒΡΑΒΕΙΟ BOOKER 2022

Σρι Λάνκα, 1990. Η χώρα σπαράσσεται από εμφύλιο πόλεμο. O Μάαλι Αλμέιντα, πολεμικός φωτογράφος και τζογαδόρος, ξυπνάει και συνειδητοποιεί ότι είναι νεκρός. Η ψυχή του έχει μεταφερθεί στον προθάλαμο του άλλου κόσμου κι εμείς ακούμε τη φωνή του. Του μένουν μόλις επτά νύχτες για να βρει ποιος τον σκότωσε, ενώ η κυβέρνηση αλλά και οι αντάρτες αναζητούν ένα κουτί με φωτογραφίες, αποδείξεις μάλλον για το έγκλημα.

«Μεταφυσικό θρίλερ, που καταλύει τα όρια όχι μόνο μεταξύ διαφορετικών ειδών, αλλά και ζωής και θανάτου, σώματος και πνεύματος, Ανατολής και Δύσης» (δήλωση του Προέδρου της Επιτροπής Booker 2022)

Ο Σέχαν Καρουνατίλακα (γεν. 1975), από τους σημαντικότερους συγγραφείς της Σρι Λάνκα έχει τιμηθεί και με τo βραβείo Commonwealth.

Iris Murdoch, Θάλασσα, θάλασσσα

Μετάφραση: Αθηνά Δημητριάδου

Ο Τσαρλς Άροουμπαϊ, πασίγνωστος θεατράνθρωπος, γοητευτικός και ναρκισσιστής, αποφασίζει ξαφνικά να αποσυρθεί σ’ ένα σπίτι ερημικό κοντά στη θάλασσα. Με τρόπο μελοδραματικό δηλώνει πως έχει φτάσει η ώρα να ζήσει ως “σοφός γέρων”, μακριά από το πλήθος, και να γράψει τα απομνημονεύματα και τους στοχασμούς του. Τα σχέδιά του, ωστόσο, ανατρέπονται, όταν τυχαία συναντά τον εφηβικό του έρωτα. Παρόλο που ο χρόνος δεν έχει φερθεί καθόλου ευγενικά στην παλιά του αγαπημένη, ο Τσαρλς τυφλώνεται από το πάθος και πολεμώντας να την ξανακερδίσει γίνεται επικίνδυνος και για τον εαυτό του και για τον περίγυρό του.

Πρόκειται για το διασημότερο μυθιστόρημα της Άιρις Μέρντοχ (1919-1999), μιας από “τις πέντε καλύτερες αγγλόφωνες συγγραφείς” (The Times). Eίναι το έργο που της χάρισε το 1978 το βραβείο Booker.

Lana Bastašic, Πιάσε το λαγό

Μετάφραση από τα σερβοκροάτικα: Ισμήνη Ραντούλοβιτς

Ένα τηλεφώνημα αναστατώνει την  ήρεμη ζωή της Σάρα στο Δουβλίνο. Είναι η Λέιλα, αχώριστη παιδική της φίλη, η οποία μετά από δώδεκα χρόνια που έχουν να μιλήσουν, της ζητάει πιεστικά να επιστρέψει στη Βοσνία για να πάνε να συναντήσουν μαζί τον εξαφανισμένο από χρόνια αδελφό της. Υποτίθεται ότι η Λέιλα γνωρίζει πού βρίσκεται και η Σάρα αποφασίζει να κάνει αυτό το ταξίδι. Ωστόσο, η επιστροφή στην πατρίδα την αναγκάζει να ξανασκεφτεί όσα νόμιζε ότι γνώριζε καλά: τον τόπο της, την παιδική της φίλη, τις κοινές τους εμπειρίες, τους λόγους για τους οποίους ακολούθησαν διαφορετικούς δρόμους.
Η βραβευμένη με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας Λάνα Μπάστασιτς (γενν. Ζάγκρεμπ, 1986) διηγείται την περίπλοκη πορεία της φιλίας δύο γυναικών στην «καρδιά του σκότους» των Βαλκανίων.

Anna Kavan, Πάγος

Μετάφραση: Λευτέρης Καλοσπύρος

Μια πανέμορφη νεαρή γυναίκα με λαμπερά μαλλιά ζει στη σκιά του αυταρχικού συζύγου της. Μια μέρα φεύγει κρυφά για άγνωστο προορισμό. Ο ανώνυμος αφηγητής, ερωτευμένος μαζί της από παλιά, θα επιδιώξει να τη βρει. Μετά από επικίνδυνες περιπλανήσεις εντοπίζει το κορίτσι σ᾽ ένα λαβυρινθώδες κτήριο, υπό την επίβλεψη ενός σαδιστή, χειριστικού «φύλακα».

Μια ιστορία μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας, ένα συνεχές παιχνίδι μεταμορφώσεων και αλλαγής ρόλων των πρωταγωνιστών, σ᾽ ένα σκηνικό ακραίας κλιματικής αλλαγής στα πρόθυρα ενός νέου παγκοσμίου πολέμου.
Για πρώτη φορά στα ελληνικά το αριστούργημα της καινοτόμου Βρετανίδας συγγραφέως Άννας Καβάν (1901-1968), που επαινέθηκε με ενθουσιασμό από συγγραφείς όπως η Αναΐς Νιν, η Ντόρις Λέσινγκ, ο Τζόναθαν Λέθεμ, ο Τζ. Γκ. Μπάλαρντ.

Bernardine Evaristo, Ξανθές ρίζες

Μετάφραση: Αλέξης Καλοφωλιάς

Η εντεκάχρονη Αγγλίδα Ντόρις πέφτει θύμα απαγωγής στη χώρα της: την αρπάζουν μαύροι δουλέμποροι και την οδηγούν στον «Νέο Κόσμο» μαζί με πολλούς άλλους λευκούς για να δουλέψουν ως σκλάβοι στις φυτείες μαύρων μεγαλοκτηματιών. Στη φυτεία του αφέντη Μπουάνα η Ντόρις θα ζήσει πολλά χρόνια κρατώντας άσβηστη την ελπίδα να δραπετεύσει.
Μια αντεστραμμένη ιστορία της δουλείας από την Μπερναρντίν Εβαρίστο (γενν. Λονδίνο, 1959), τη συγγραφέα του βραβευμένου με Booker Κορίτσι, γυναίκα, άλλο. Τι θα γινόταν αν οι λευκοί ήταν δούλοι των μαύρων; Πώς θα ένιωθαν; Μια συγκλονιστική και συγκινητική αφήγηση για τις ανεκδιήγητες κακουχίες των ανθρώπων που έζησαν στη σκλαβιά –θύματα βασανιστηρίων και σκληρής εκμετάλλευσης– και για τα όνειρά τους να βρουν τον δρόμο προς την ελευθερία. Ένα δριμύ κατηγορώ για τον υφέρποντα ακόμα και σήμερα ρατσισμό.

Volker Ullrich, Οκτώ μέρες του Μάη, Η τελευταία εβδομάδα του Τρίτου Ράιχ

Μετάφραση: Σίσσυ Παπαδάκη

Πρώτη Μαΐου 1945: Ο Χίτλερ είναι νεκρός, αλλά ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος συνεχίζεται. Πώς φτάσαμε τελικά στη «Μέρα της νίκης», στις 9 Μαΐου; Ποια σχέδια εξύφαναν οι συνεργάτες του Φίρερ; Ποιοι από αυτούς εξασφάλισαν μια άνετη μεταπολεμική ζωή; Πώς πληροφορήθηκαν τον θάνατο του δικτάτορα οι ηγέτες των Συμμάχων, απλοί πολίτες ή διασημότητες όπως ο Κλάους Μαν και η Μάρλεν Ντίντριχ που συνόδευαν τα συμμαχικά στρατεύματα; Πώς βίωσαν το τέλος του πολέμου προσωπικότητες οι οποίες θα πρωταγωνιστούσαν στη μεταπολεμική Γερμανία, όπως ο Βίλι Μπραντ ή ο Χέλμουτ Σμιτ;
Ώρα με την ώρα, από τη μια άκρη της Ευρώπης στην άλλη, από το υπόγειο καταφύγιο του Χίτλερ μέχρι το εξοχικό του Στάλιν, από τα πεδία των μαχών και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης μέχρι τα σπίτια των απλών Γερμανών, ο Φόλκερ Ούλριχ συνθέτει, μέσα από πλήθος μαρτυρίες και ντοκουμέντα, μια συναρπαστική εικόνα της χαώδους περιόδου ανάμεσα στον πόλεμο και στην ειρήνη.

Παναγιώτης Κιμουρτζής-Άννα Μανδυλαρά, Φιλέορτο Βασίλειο

Ένας ξένος ταξιδιώτης που θα παρεπιδημούσε για έναν χρόνο στην Αθήνα, το 1847 για παράδειγμα, θα παρευρισκόταν, εκών άκων, σε πολλαπλούς δημόσιους εορτασμούς. Ο ταξιδιώτης μας, τις ημέρες των εορτασμών, θα ξυπνούσε την αυγή από είκοσι έναν κανονιοβολισμούς, ενώ εωθινά άσματα θα ακούγονταν σε διάφορα μέρη της πόλης από τις στρατιωτικές μπάντες. Αργότερα, θα παρασυρόταν από τη βοή του πλήθους και, ενδεχομένως, θα έφτανε στον ναό της Αγίας Ειρήνης. Εκεί, θα μπορούσε να παρατηρήσει όλη την πολιτική, θρησκευτική, στρατιωτική και εκπαιδευτική ελίτ της χώρας, συγκεντρωμένη γύρω από τον Βασιλιά Όθωνα και τη Βασίλισσα Αμαλία.
Ποιος οργάνωνε τις εορτές στο ελληνικό βασίλειο και για ποιον λόγο; Παρά τις διαφορές τους, οι εορτές μπορούν να εξεταστούν ως σύνολο και ως απόρροια της βούλησης της μοναρχίας να κινητοποιεί την αφοσίωση των πολιτών προς τον βασιλιά. Ο πανηγυρικός τρόπος, μέσω ενός απαράβατου πρωτοκόλλου, εξέπεμπε την κρατική ιεραρχία και ήταν πρόσφορη διαδικασία για να επιτυγχάνεται η συσπείρωση του έθνους και της εκκλησίας γύρω από τον θρόνο. Οι δημόσιες εορτές λειτούργησαν ως ο καθρέφτης της ιστορίας: αντανακλούσαν το παρελθόν του Έλληνα, αλλά μέσα στο είδωλο λάμβανε κεντρική θέση και ο νέος μονάρχης.

Ουόλτ Ουίτμαν, Τραγούδι του εαυτού μου

Μετάφραση, εισαγωγή, σχόλια: Δημήτρης Δημηρούλης

Το σημαντικότερο ποίημα του γενάρχη της αμερικανικής ποίησης, το πρώτο ποίημα της περίφημης συλλογής Φύλλα Χλόης και αυτό που έκανε τον Ουόλτ Ουίτμαν γνωστό σε όλο τον κόσμο.

Ένας εορτασμός του ατόμου, του έθνους και της πνευματικής δυνατότητας, ένα ποίημα για την Αμερική το οποίο δίνει χώρο σε όλους τους αδικημένους, τους περιφρονημένους, τους περιθωριακούς, τους καταπιεσμένους, τους διαφορετικούς. «Το πιο σπουδαίο ποίημα που γράφτηκε έως σήμερα από έναν Αμερικανό», όπως είχε δηλώσει ο διάσημος Αμερικανός ποιητής Τζον Μπέριμαν και αυτό το οποίο επηρέασε πλήθος ποιητές σε όλο τον κόσμο.

Γκιλβίκ, Η θάλασσα

Μετάφραση, εισαγωγή, επίμετρο: Γιάννης Παλαβός

Είναι μάλλον παράδοξο ότι ο Εζέν Γκιλβίκ –ή απλώς «Γκιλβίκ», όπως υπέγραφε τα έργα του– παραμένει επί της ουσίας άγνωστος στην Ελλάδα. Τιμημένος με τα σημαντικότερα λογοτεχνικά βραβεία της χώρας του –Μεγάλο Βραβείο Ποίησης της Γαλλικής Ακαδημίας (1976), Μεγάλο Εθνικό Βραβείο Ποίησης (1984), Βραβείο Γκονκούρ Ποίησης (1988)– και μεταφρασμένος σε περισσότερες από πενήντα γλώσσες, ο Γκιλβίκ (1907-1997) υπήρξε ένας από τους κορυφαίους Γάλλους ποιητές του 20ού αιώνα. Παρότι ποιήματά του έχουν κατά καιρούς αποδοθεί στα ελληνικά και περιληφθεί σε ανθολογίες, η φωνή του, η φωνή ενός ποιητή που, μολονότι σύγχρονος των υπερρεαλιστών και φίλος του Ελιάρ και του Αραγκόν, καλλιέργησε ένα ιδιότυπο ποιητικό ιδίωμα στον αντίποδα του υπερρεαλισμού, παραμένει προς ανακάλυψη από τον Έλληνα αναγνώστη. Η παρούσα έκδοση της «Θάλασσας» (1987), ενός από τα εκτενέστερα και πιο αντιπροσωπευτικά ποιήματά του, δεν καλύπτει, ασφαλώς, το κενό· φιλοδοξεί, ωστόσο, να συμβάλει σε μια καλύτερη πρώτη γνωριμία με τον ποιητή.

Λύο Καλοβυρνάς, Όλες μας

Τρεις αδελφές πολύ διαφορετικές μεταξύ τους. Μια θηλυκή οικογένεια που δεν νιώθει οικογένεια. Μια μητέρα με ένα φοβερό μυστικό το οποίο μια ζωή προσπαθεί να κρύψει από τις κόρες της. Ένα ατύχημα θα αποκαλύψει το μυστικό και θα τις κάνει να βρουν τη δύναμη να αναμετρηθούν με το αιματηρό παρελθόν της οικογένειας, καθώς και με τις γυναικοκτονίες που τόσα χρόνια τις αντιμετώπιζαν σαν να μη συνέβαιναν.

Ένα μυθιστόρημα όπου συμπλέκονται ο μαγικός ρεαλισμός, η έμφυλη συνείδηση, τα οικογενειακά μυστικά, κομμάτια της προσωπικής ιστορίας του συγγραφέα και οι γυναικοκτονίες.

Εμμανουήλ Ροΐδης, Η Πάπισσα Ιωάννα

Επιμέλεια, προλεγόμενα, σχόλια: Δημήτρης Δημηρούλης

Ένα από τα σημαντικότερα και πολυμεταφρασμένα έργα της ελληνικής λογοτεχνίας, «βλάσφημο και κακόηθες» κατά την Ιερά Σύνοδο, στην αυθεντική του μορφή, συμπληρωμένο και τοποθετημένο στα ιστορικά του πλαίσια. Η θυελλώδης ιστορία «μιας γυναίκας που ίσως δεν έζησε ποτέ, αλλά αρνείται αιώνες τώρα να πεθάνει» καθώς προκαλεί σάλο σε καθολικούς, προτεστάντες και ορθοδόξους στην λογοτεχνικότερη πανευρωπαϊκά και δημοφιλέστερη εκδοχή της, αυτή του Εμμανουήλ Ροΐδη.

Μύθος ή αλήθεια οι περιπέτειες της νεαρής κοπέλας που μεταμφιέζεται σε άνδρα για να συντροφεύσει τον αγαπημένο της στο μοναστήρι και καταλήγει στον παπικό θρόνο; Αφορίστηκε πράγματι ο Ροΐδης; Ο Δ. Δημηρούλης συνοδεύει το απολαυστικό μυθιστόρημα με εκτενή εισαγωγή όπου παρουσιάζει τα πολλά και διαφορετικά μονοπάτια που ακολούθησε πανευρωπαϊκά η μεσαιωνική ιστορία της Πάπισσας Ιωάννας. Αναδεικνύει το πώς όλο αυτό το παιχνίδι με την απόκρυψη και αποκάλυψη του φύλου, οι σεξουαλικοί υπαινιγμοί και, κυρίως, η διαπόμπευση της εκκλησιαστικής εξουσίας συγκρότησαν γόνιμο πεδίο για τη λογοτεχνία –εμπνέοντας συγγραφείς από τον Βοκκάκιο μέχρι τον Μπρεχτ– αλλά και για το θέατρο, τον κινηματογράφο, ακόμη και τη χαρτομαντεία.

Η έκδοση συμπληρώνεται με αναλυτικό χρονολόγιο, σχόλια και παραρτήματα, με κείμενα για τον «αφορισμό» και την καταδίωξη του Ροΐδη μερικά από τα οποία δημοσιεύονται για πρώτη φορά.

Ανδρέας Παπανικολάου, Ύλη και γνώση

Aπό την προκλασική αρχαιότητα έως σήμερα οι έννοιες σώμα, ψυχή, εγκέφαλος, νους έχουν υποστεί ριζικές αλλαγές. Η σχέση τους, επίσης, διαφέρει άρδην στο πλαίσιο των διαφόρων μεταφυσικών συστημάτων που έχουν προταθεί ανά τους αιώνες και ειδικότερα στο πλαίσιο των πανδήμων φιλοσοφικών συστημάτων: του δυϊσμού και του υλισμού. Στο ανά χείρας πόνημα, η σχέση αυτή καθορίζεται με βάση την πραγματιστική μέθοδο των θετικών επιστημών αφού πρώτα περιγράφονται με όρους προσιτούς στον μη ειδικό αναγνώστη η διαχρονική εξέλιξη των εννοιών, οι διάφορες τεχνικές και τα πορίσματα της κλασικής νευροφυσιολογίας και της σύγχρονης νευροεπιστήμης και, τέλος, τα επιχειρήματα εκείνα του επιστημονικού υλισμού και του δυϊσμού που αφορούν την εν λόγω σχέση. Έτσι, ο κάθε αναγνώστης μπορεί να παρακολουθήσει την διαδικασία που ακολουθεί ο συγγραφέας για την συναγωγή των συμπερασμάτων του, να κατανοήσει τα εκπληκτικά επιτεύγματα της σύγχρονης τεχνολογίας, όπως της νευροπροσθετικής και της τεχνητής νοημοσύνης και, το σπουδαιότερο, να συναγάγει o ίδιος τα δικά του συμπεράσματα.

Χάρολντ Μπλουμ, Σαίξπηρ, Η επινόηση του ανθρώπινου

Απόδοση: Α. Μπερλής, Θ. Γλυνάτσης

Απόδοση-εισαγωγή-σχόλια: Ήρκος Ρ. Αποστολίδης

Ο Χάρολντ Μπλουμ, διεισδυτικός και κριτικός, χαρίζει στο αναγνωστικό κοινό του δραματουργού λεπτομερείς αναλύσεις όλων των σαιξπηρικών έργων, συνθέτοντας ένα βιβλίο-σταθμό για τη μελέτη του αγγλικού και του παγκόσμιου Θεάτρου, μα και της Λογοτεχνίας εν γένει.

Άπειρες αντιρρήσεις και συζητήσεις σηκώνουν οι απόψεις και τα συμπεράσματά του, ωστόσο έτσι είναι ο γόνιμος διάλογος, καθώς μας τον έμαθε η αρχαία ελληνική επαγωγική Σκέψη. Η κλασσική όσο και πολυπρισματική Οπτική του Αμερικανού κριτικού, διαποτισμένη από νιτσεϊ­κούς τόνους και πνεύμα, αλλά και από την πλούσια παράδοση του νεώτερου αγγλικού ιδεαλισμού, μας οδηγεί βήμα-βήμα, μες απ’ τους Άμλετ, τους Ιάγους και τους Φάλσταφ, τις Κλεοπάτρες, τις Ρόζαλιντ και τις Ιουλιέττες, μες απ’ Όνειρα θερινής νυκτός και Τρικυμίες, Ερρίκους και Ριχάρδους, στους θαυμαστούς κόσμους του Σαίξπηρ, αναζη­τώντας την πεμπτουσία της δημιουργίας του.

Pierre Macherey, Εισαγωγή στην Ηθική του Σπινόζα

Μετάφραση: Τάσος Μπέτζελος

Επιστ. επιμέλεια: Δημήτρης Αθανασάκης, Κυριακή Γουδέλη

Από το 1677, έτος δημοσίευσης της Ηθικής, οι ιδέες του Σπινόζα προκάλεσαν, ακολουθώντας τις πιο ποικίλες κατευθύνσεις, ένα αμείωτο μέχρι σήμερα ενδιαφέρον. Οι ιδέες αυτές όμως αντιμετωπίστηκαν, τις περισσότερες φορές, αποκομμένες από το αποδεικτικό πλαίσιο που υποβαστάζει την έκθεσή τους, εξαιτίας του έντονα τεχνικού χαρακτήρα και του ξερού ύφους του πλαισίου αυτού.

To παρόν βιβλίο, που σκοπό έχει να αποτελέσει εργαλείο εργασίας για όσους αναζητούν μία αμεσότερη πρόσβαση στο κείμενο του Σπινόζα, παρέχει όλες τις εξηγήσεις που είναι εντελώς απαραίτητες για την ανάγνωση του πρώτου μέρους της Ηθικής, στο οποίο, υπό τον τίτλο «Περί του Θεού», επιχειρείται η μελέτη της πραγματικότητας στο σύνολό της, με αφετηρία την έλλογη και αιτιώδη αρχή που της προσδίδει συγχρόνως την εσωτερική ενότητά της και τον απολύτως αναγκαίο χαρακτήρα της. Αυτό το μέρος του βιβλίου του Σπινόζα, που λόγω της σχετικής συντομίας του είναι ιδιαίτερα δύσκολο και αινιγματικό, διαδραματίζει έναν ουσιώδη ρόλο στη συνολική οικονομία της Ηθικής: αυτό είναι που παρέχει στο πρόγραμμα της ηθικής απελευθέρωσης την αντικειμενική βάση του, θεμελιώνοντάς το βαθιά μέσα στη φύση των πραγμάτων.