Τα Σλαβικά Εγχειρίδια Ιστορίας της Βαλκανικής (1991-1993)

Οι αλλεπάλληλες εκδόσεις σχολικών βιβλίων ιστορίας που με πρωτοφανή ταχύτητα κάνουν την εμφάνισή τους στον ευαίσθητο χώρο της Βαλκανικής υπό την πίεση των κοσμοϊστορικών πολιτικών ανακατατάξεων που σηματοδότησε η perestrojka το 1989 πιστοποιούν την προσπάθεια των μετασχηματιζόμενων χωρών της Ν.Α. Ευρώπης να επαναπροσδιορίσουν και να αναδιαπραγματευτούν τη συλλογική μνήμη των μελών τους και να συγκροτήσουν νέες ταυτότητες. Για άλλη μια φορά η ιστορική γνώση για το παρελθόν επιστρατεύεται να ερμηνεύσει το παρόν της κοινωνίας και να θεμελιώσει θεωρητικά σύγχρονες πολιτικές επιλογές. Από την άποψη αυτή τα νέα βαλκανικά εγχειρίδια ιστορίας τριών γειτονικών χωρών (Σερβίας, ΠΓΔΜ, Βουλγαρίας) που παρουσιάζονται στη μελέτη αυτή αντικαθρεπτίζουν απόλυτα τον επίσημα πολιτικό και ακαδημαϊκό/ιστοριογραφικό λόγο. Ως εκ τούτου αποτελούν μια ενδιαφέρουσα ιστορική πηγή για τους μελετητές που ανιχνεύουν τις αντιλήψεις μιας κοινωνίας για το ιστορικό της παρελθόν. Από την ανάλυση του περιεχομένου των νέων εγχειριδίων ιστορίας διαπιστώνεται η αναβίωση των εθνικών ιδεολογιών, η υπεραξιολόγηση του πατριωτισμού, η ανάδειξη των πολεμικών αρετών, η νομιμοποίηση παλαιών εδαφικών διεκδικήσεων και η υπόδειξη των “ιστορικών” εχθρών. Τα εθνικά στερεότυπα που προβάλλει η αναχρονιστική επική αφήγηση των συγκεκριμένων εγχειριδίων ιστορίας ταιριάζουν απόλυτα με τα στοιχεία που αναπαράγουν μια σύγχρονη εθνικιστική συνείδηση και εγκυμονούν μελλοντικές συγκρούσεις.