Η Οικολογική Προσέγγιση στην Αντιληπτική Μάθηση και Ανάπτυξη

Στο παρόν βιβλίο παρουσιάζεται το επιστημονικό έργο και οι βασικοί σταθμοί της ζωής της Eleanor J. Gibson, μιας από τις σημαντικότερες σήμερα πειραματικούς και αναπτυξιακούς ψυχολόγους, ειδικής στον τομέα της αντιληπτικής μάθησης και ανάπτυξης. Στο βιβλίο παρουσιάζεται χρονολογικά το επιστημονικό της έργο που περιλαμβάνει έρευνες σχετικές με τη μάθηση στον άνθρωπο και στα ζώα (Συγκριτική Ψυχολογία), μελέτες πάνω στην πειραματική νεύρωση και τη μητρική προσκόλληση στα ζώα, μελέτες πάνω στο ρόλο των περιβαλλοντικών συνθηκών και της ανατροφής των ζώων στην ανάπτυξη της αντίληψής τους, ακόμη και ζητήματα που σχετίζονται με την ψυχοφυσική έρευνα και την ανάπτυξη της αναγνωστικής ικανότητας στα παιδιά. Το κύριο, όμως, επιστημονικό της ενδιαφέρον και έργο, που παρουσιάζουμε στο παρόν βιβλίο, εστιάζεται στην οικολογική έρευνα σχετικά με την αντιληπτική μάθηση και ανάπτυξη των βρεφών και των νηπίων. Στην οικολογική της προσέγγιση η αντιληπτική μάθηση και ανάπτυξη, που θεωρείται ως η βάση της γνώσης μας για τον κόσμο, περιγράφεται ως μια ενεργητική διαδικασία απόσπασης πληροφοριών από το περιβάλλον, μια διαδικασία διαφοροποίησης (διάκρισης) ή εκλέπτυνσης που αρχίζει από την αρχή της γέννησης ενός παιδιού. Η ίδια ονομάζει την προσέγγισή της «αναζήτησε και θα βρεις», θα βρεις τις σταθερές (invariants) ή προσφερόμενες δυνατότητες των αντικειμένων, τόπων και συμβάντων του περιβάλλοντος. Μερικά από τα ζητήματα που απασχόλησαν την έρευνα της Gibson είναι κυρίως τα κλασικά θέματα της οικολογικής προσέγγισης του συζύγου και βασικού της εμπνευστή James J. Gibson, προσαρμοσμένα όμως στο πλαίσιο της βρεφικής και νηπιακής ηλικίας, όπως, για παράδειγμα, το ζήτημα της απόσπασης των πληροφοριών (σταθερών) από μια περιβάλλουσα παράταξη, η αντίληψη των πολυτροπικά προσδιορισμένων συμβάντων, η ανάπτυξη της κίνησης και της μετακίνησης και ο ρόλος τους στη γνωστική ανάπτυξη του παιδιού, η αντίληψη των προσφερόμενων δυνατοτήτων των αντικειμένων, των συμβάντων και των τόπων, οι σχέσεις μεταξύ της αντίληψης και της δράσης. Η οικολογική της προσέγγιση παρέχει μια εναλλακτική λύση στις θεωρίες της μάθησης και ανάπτυξης (στη θεωρία της ενίσχυσης, στη θεωρία των συνειρμικών σχέσεων, στη μορφολογική θεωρία, στη θεωρία των γνωστικών σχημάτων και εσωτερικών αναπαραστάσεων και γενικά στις κονστρουκτιβιστικές θεωρίες και τις γνωστικιστικές, ορθολογιστικές και υπολογιστικές θεωρίες επεξεργασίας πληροφοριών) και ιδιαίτερα στην προσέγγιση του L. Postman, του J. Piaget και του J. Bruner. Το βιβλίο αφορά κυρίως αυτούς που ενδιαφέρονται για τις διαδικασίες αντιληπτικής μάθησης και ανάπτυξης και γενικά για την προέλευση (πηγές) και μετασχηματισμούς της γνώσης και για το πώς η αγωγή, η εκπαίδευση και η πολιτισμική καθοδήγηση εμπλέκονται με τις διαδικασίες αυτές.