Η Τριλογία του Τσίρκα: Δοκίμιο στο Δυτικό Μαρξισμό

Η Τριλογία σαφώς και έχει γραφτεί από μια φιλοσοφική προοπτική του θεωρητικού μαρξισμού πάνω στη σχέση του ατόμου με την ιστορία, θέτοντας υπαρξιακά και αισθητικά ερωτήματα. Θα μπορούσε να συνοψίσει κανείς την ιδεολογική δομή της Τριλογίας ως εξής: Η ιστορία υπάρχει σαν γεγονός στο χώρο και στο χρόνο, αλλά υπάρχει και στο ασυνείδητο του εκάστοτε ατόμου. Το άτομο ταυτίζεται με την ιστορία, και στην ταύτιση αυτή εδράζεται η προλεταριακή συνείδηση. Το άτομο εκδηλώνεται σαν ελεύθερος εκφραστής της ιστορίας όταν δεν “αντιστέκεται”, όπως βλέπουμε, π.χ., στο ρόλο της Έμμης και του Μάνου, αλλά ακόμη και στο τέλος των ελληνικών ταξιαρχιών στη Μέση Ανατολή. Η Τριλογία αναλογεί σ’ αυτό που συνιστά ο Καβάφης: μια γνήσια αποδοχή της ρευστότητας του εαυτού μας και του κόσμου γύρω μας. Το άτομο κινείται σαν να παίζει ένα θεατρικό ρόλο, το ρόλο του εαυτού του στην ιστορία, φαίνεται να μας λέει ο Τσίρκας. Αντίθετα, το Ανθρωπάκι και οι Μινώταυροι ζουν στην ψευδαίσθηση ότι αυτοί φτιάχνουν την ιστορία. Ο Γουνελάς έχει κοιτάξει την Τριλογία μέσα από το φιλοσοφικό πρίσμα των δύο τελευταίων αιώνων και δίνει ειρμό και υπόσταση σε απόψεις που φαίνεται να συμφωνούν με τις λεπτές θέσεις του μαρξισμού. Ο Τσίρκας δικαιώνεται ως ένας μεγάλος λογοτέχνης και στοχαστής.